W okresie między 300.000 a 400.000 lat przed naszą erą, dolina Kaszmir była domem dla wielu wymarłych gatunków dużych ssaków, wśród których wyróżniały się przedstawiciele rodzaju Palaeoloxodon, niezwykle dużych słoni z prostymi kłami. Odkryte szczątki kilku z tych słoni, wraz z narzędziami kamiennymi, wskazują, że wczesni ludzie wykorzystywali padliny tych zwierząt do wydobywania szpiku kostnego, co stanowi najstarszy znany przykład mięsożerności na indyjskim subkontynencie.

Choć fosile zostały po raz pierwszy odkryte w 2000 roku, ich pełna analiza zakończyła się dopiero w 2024 roku. Niedawne badania przynoszą nowe dowody, które świadczą o ludzkiej aktywności na tych szczątkach. Fosile znaleziono w pobliżu miasta Pampore, położonego wzdłuż rzeki Jhelum, gdzie starożytni ludzie używali prostych narzędzi kamiennych do przetwarzania kości, aby uzyskać szpik kostny, kluczowe źródło energii w ich diecie. Odkrycie to przesuwa granice naszego zrozumienia nawyków żywieniowych starożytnych ludzi w tym okresie, ponieważ wcześniej uważano, że działalność rzeźnicza rozpoczęła się znacznie później.

Co ciekawe, słonie rodzaju Palaeoloxodon były znacznie większe od dzisiejszych słoni. Ważyły ponad 12 ton, prawie dwa razy więcej niż nowoczesne słonie afrykańskie. Przedstawiciele tego rodzaju są rozpoznawalni dzięki swojej niezwykle dużej czole, które wystaje ponad nozdrza, co jest jednym z głównych cech morfologicznych, które odróżniają je od innych słoni. Najnowsze fosile odkryte w Kaszmirze należą do gatunku Palaeoloxodon turkmenicus, który wcześniej był znany tylko z fragmentów czaszek znalezionych w Turkmenistanie w 1955 roku.

Jednym z kluczowych fosili znalezionych w Pampore jest niemal całkowicie zachowana czaszka dorosłego słonia. Ta czaszka stanowi wyjątkową okazję do szczegółowej analizy, ponieważ wcześniejsze znaleziska tego gatunku były niekompletne lub poważnie uszkodzone. Oprócz czaszki znaleziono również kości hyoidowe, które znajdują się w tylnej części gardła i służą jako połączenie między językiem a gardłem. Te kości są niezwykle delikatne i rzadko zachowują się w fosilach, ale są bardzo przydatne do rozróżniania gatunków w obrębie rodzaju Palaeoloxodon.

Analiza fosili wykazała, że jeden z dorosłych słoni cierpiał na ciężką przewlekłą infekcję zatok. Ta patologia mogła osłabić zwierzę i doprowadzić do jego śmierci. Jednak naukowcy nie znaleźli bezpośrednich dowodów na polowanie, takich jak pozostałości broni czy ślady włóczni w kościach. Zamiast tego uważają, że hominini mogli natknąć się na już martwego słonia, który poddał się swoim problemom zdrowotnym lub utknął w miękkim mule wzdłuż rzeki.

Odkryte narzędzia kamienne, które były używane do przetwarzania kości, wykonane były z bazaltu, skały, która nie występuje w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca. Wskazuje to na to, że surowce przyniesiono z odleglejszych miejsc, a narzędzia zostały ukończone na miejscu. Te narzędzia należą do tzw. "Mode 3" technologii, która zakłada bardziej zaawansowane metody wytwarzania narzędzi w porównaniu do wcześniejszych technologii. Taka złożoność w wytwarzaniu narzędzi sugeruje, że hominini w tym okresie byli bardzo zdolni do dostosowywania swoich umiejętności i narzędzi do różnych warunków środowiskowych.

To odkrycie dostarcza najwcześniejszego dowodu na obecność ludzi na indyjskim subkontynencie, znacząco poszerzając nasze zrozumienie historii wczesnych ludzi w tym regionie. Do tej pory jedynym fosilem hominina znalezionym na tym obszarze był fosil Narmada człowieka, odkryty w 1982 roku. Ten fosil miał mieszankę cech starszych i nowszych homininów, co sugeruje, że indyjski subkontynent odegrał kluczową rolę w rozprzestrzenieniu i ewolucji wczesnych ludzi.

Odnalezienie fosili w Pampore jest ważne nie tylko z powodu swojej rzadkości, ale także z powodu pełnej zachowania. Czaszka Palaeoloxodon turkmenicus znaleziona w tym miejscu jest najlepiej zachowanym okazem tego gatunku na indyjskim subkontynencie. Do tej pory fosile tego gatunku znaleziono tylko raz, i to w Turkmenistanie, ale te szczątki były znacznie mniej kompletne. Nowe odkrycie umożliwia paleontologom dokładniejsze zbadanie zmian ewolucyjnych w obrębie rodzaju Palaeoloxodon oraz lepsze zrozumienie, jak te gatunki rozprzestrzeniły się z Afryki do Eurazji.

Naukowcy uczestniczący w badaniach uważają, że dalsze badania mogą ujawnić jeszcze więcej dowodów na mięsożerne aktywności homininów w tej części świata. Biorąc pod uwagę, że ludzie od milionów lat są mięsożercami, istnieje duża szansa, że wciąż istnieją nieodkryte fosile i stanowiska archeologiczne, które mogłyby jeszcze bardziej oświetlić tę fazę historii ludzkości.

Odkrycie w Pampore nie tylko poszerza naszą wiedzę o ewolucji ludzi, ale także o ewolucji dużych ssaków, takich jak słonie. Rodzaj Palaeoloxodon pojawił się w Afryce około miliona lat temu, a następnie rozprzestrzenił się do Eurazji, gdzie ewoluował w różne gatunki dostosowane do lokalnych warunków. Fosile z Kaszmiru dostarczają wyjątkowego wglądu w fazy przejściowe w ewolucji tego rodzaju, ponieważ pokazują cechy morfologiczne, które znajdują się pomiędzy wcześniejszymi afrykańskimi gatunkami a późniejszymi eurazjatyckimi gatunkami.

Biorąc pod uwagę wyjątkowe znaczenie tych fosili, naukowcy planują dalsze badania w lokalizacji Pampore, aby odkryć dodatkowe informacje o zwierzętach i ludziach, którzy żyli w tym rejonie. Uważają, że dalsze wykopaliska mogą ujawnić jeszcze więcej fosili i narzędzi, co jeszcze bardziej poszerzy nasze zrozumienie wczesnych ludzi i ich interakcji z środowiskiem.

Źródło: Florida Museum of Natural History